Μεγάλη Τετάρτη: Η Ακολουθία του Ευχελαίου και τι γιορτάζουμε σήμερα

Μεγάλη Τετάρτη σήμερα, ημέρα αφιερωμένη στην μετάνοια, την προδοσία ενώ σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους για τον Ιησού με τον Μυστικό Δείπνο. Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της αμαρτωλής γυναίκας, που μετανόησε, πίστεψε στο Χριστό και άλειψε τα πόδια Του με μύρο. Το πρωί τελείται o Εσπερινός της Μεγάλης Πέμπτης και Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Είναι η τελευταία Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία του έτους.Το απόγευμα γίνεται η Ακολουθία του Ευχελαίου και η τελετή του Νιπτήρος, που είναι και ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης και αναφέρεται σε τέσσερα γεγονότα:Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Χριστό, τον Μυστικό Δείπνο, την Προσευχή του Κυρίου στο Όρος των Ελαιών και την προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή των Παθών του Χριστού. ΠΗΓΗ - ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ

Τα άγνωστα και εύθυμα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας

Η καθαρά Δευτέρα εκτός από το παραδοσιακό τραπέζι έχει πολλά έθιμα που αναβιώνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Δεν είναι μόνο το πέταγμα του χαρταετού, αλλά και πολλά άλλα άγνωστα και απολαυστικά.
 Τα έθιμα της Καθαρής Δευτέρας στην Ελλάδα

Χριστουγεννιάτικα έθιμα: Τα χοιροσφάγια, το χριστόψωμο και οι «αέρηδες» στα Χανιά

Στην περιοχή των Χανίων, όπως και στις άλλες της Κρήτης και τις υπόλοιπης χώρας, αυτές τις μέρες αναβιώνουν παραδόσεις και έθιμα. Τα μελομακάρουνα και οι κουραμπιέδες δεν λείπουν από το τραπέζι, με πολλές νοικοκυρές να φροντίζουν οι ίδιες για την παρασκευή τους, ενώ οι πιτσιρικάδες προετοιμάζονται για να πουν τα κάλαντα, για τους ανθρώπους της οικογένειας τους και όχι μόνο.

 Χοιροσφάγια: Ένα από τα παλαιότερα έθιμα που κρατάει μέχρι και σήμερα στα χωριά ,είναι το να μεγαλώνει η οικογένεια ένα γουρούνι, τον «χοίρο», όλο τον χρόνο. Ο χοίρος σφάζεται την παραμονή των Χριστουγέννων και είναι το κύριο χριστουγεννιάτικο πιάτο. Από τον χοίρο παρασκευάζονται λουκάνικα, καπνιστό κρέας και τα σύγκλινα που είναι κομμάτια με κρέας που μπαίνει σε δοχεία και καλύπτεται από λιωμένο λίπος του ζώου. Η πηχτή, που είναι όλο το κρέας από το κεφάλι του γουρουνιού το οποίο βράζει καιο ζωμός που προκύπτει όταν παγώσει γίνεται ένα πηχτό ζελέ που μέσα του βρίσκονται τα κομμάτια του κρέατος, οι ομαθιές, που είναι τα έντερα του χοίρου γεμισμένα με ρύζι, σταφίδες και κομματάκια από το συκώτι και οι τσιγαρίδες, οι οποίες είναι κομμάτια μαγειρεμένου λίπους με μπαχαρικά που συνδυάζεται με ζυμωτό ψωμί , είναι μερικές ακόμα παραδοσιακές γεύσεις για το γιορτινό τραπέζι.

Τα Χριστουγεννιάτικα έθιμα στην Κρήτη

Από αυτά τα έθιμα ξεχωρίζουν: το σφάξιμο του χοίρου, το χριστόψωμο, τα γλυκίσματα, το ποδαρικό και τα κάλαντα που λένε τα παιδιά την παραμονή της κάθε γιορτής, γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι κρατώντας τρίγωνα, λύρες και λαούτα. Με την Κρητική διάλεκτο μνημονεύουν τα γεγονότα των εορτών και καταλήγουν με ευχές για τον νοικοκύρη του σπιτιού. Χριστουγεννιάτικα έθιμα

Έθιμα της Πρωτοχρονιάς στην Κρήτη

1. Η καλή χέρα

Η καλή χέρα είναι ένα παραδοσιακό έθιμο της Κρήτης που τη σημερινή εποχή συνοδεύεται από χρηματικό ποσό στα μικρά παιδιά της οικογένειας από τις μεγαλύτερες ηλικίες. Μερικές δεκαετίες παλαιότερα, η “καλή χέρα” αποτελούσε ένα δώρο που έπαιρναν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά, όμως σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλώς ένα κέρασμα ή γλύκισμα, καθώς ούτε χρήματα υπήρχαν πολλά, αλλά ούτε και μαγαζιά με παιχνίδια…

2. Το ποδαρικό

Αυτός που μπαίνει πρώτος στο σπίτι από τα μέλη της οικογένειας συνήθως είναι ο οικοδεσπότης με μια εικόνα στα χέρια την οποία είχε αφήσει πριν από μέρες στην εκκλησία και έτσι την επαναφέρει μέσα στο σπίτι για να γίνει το ποδαρικό κι έπειτα έρχονταν μέσα στο σπίτι και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Στην περίπτωση που έμπαινε πρώτος κάποιος ξένος μέσα στο σπίτι, έμπαινε με το δεξί πόδι και έλεγε:“Σας εύχομαι καλή χρονιά με το δεξί μου μπαίνω, πράμα μη με κεράσετε, δε θέλω να παχαίνω! Έτη πολλά να ζήσετε, αφέντες κι αφεντάδες, τα οζά σας να πληθύνουνε να γίνετε λεφτάδες!”

3. Το σφάξιμο του χοίρου

Τα χοιροσφάγια είναι ένα από τα πιο παλιά έθιμα καθώς κάθε οικογένεια εξέτρεφε στην αυλή του σπιτιού της ένα χοίρο για να τον σφάξει τις μέρες των γιορτών. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ο άντρας του σπιτιού έσφαζε το ζώο και στη συνέχεια τα λουκάνικα και τα κρέατα του χοίρου τα κρεμούσαν σε ένα κοντάρι και τα κάπνιζαν σε φωτιά από αρωματικά ξύλα για να στεγνώσουν. Μετά τα κρεμούσαν στον ήλιο για να ξεραθούν καλά και η οικογένεια έτρωγε όλο το χρόνο το κρέας του χοίρου σε διάφορες μορφές, από απάκια, λουκάνικα μέχρι σύγκλινα.

4. Η ασκελετούρα

Η ασκελετούρα γνωστή και ως μεγαλοκρέμυδο ή αθανατοκρομύδα, είναι ένα άγριο φυτό της Κρήτης που ακόμα και αν το βγάλεις από τη γη και το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Το σκυλοκρέμμυδο ή κρεμύδα (Scilla maritima) είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη και φυτρώνει άγριο παρ’ όλο που μοιάζει με ένα μεγάλο κρεμμύδι. Θεωρείται ότι υπάρχει μεγάλη ζωτική ενέργεια στην ασκελετούρα που μεταφέρεται στο χώρο και αυτός είναι ο λόγος που συνήθιζαν να την κρεμάνε στα σπίτια τους την Πρωτοχρονιά οι κάτοικοι της Κρήτης. Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας που αναφέρεται ήδη από τον 6ο π.Χ. αιώνα.

5. Η πέτρα

Ένα ακόμη πρωτοχρονιάτικο έθιμο αποτελεί η τοποθέτηση μιας μεγάλης πέτρας στην είσοδο κάθε νοικοκυριού την Πρωτοχρονιά σε αρκετές περιοχές της Κρήτης. Η παράδοση αναφέρει ότι όσο μεγαλύτερη πέτρα επέλεγαν, τόσο περισσότερη ευτυχία, γαλήνη και χαρά υπήρχε στο σπίτι κατά τη διάρκεια του νέου έτους.  ΠΗΓΗ

 

Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα Καντανου

Με τη δύση του τρέχοντος έτους, και την ανατολή του νέου, ευχόμαστε ολόψυχα σε όλο τον κόσμο “Χρόνια Πολλά και Καλά με Υγεία Αγάπη και Ευτυχία”.

Και για να μαθαίνουν οι νεώτεροι και να θυμούνται οι παλαιότεροι σας υπενθυμίζουμε τα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα της Καντάνου όπως ψάλλονταν στις αρχές του περασμένου αιώνα και διασώθηκαν δια στόματος του Αντωνακάκη Παναγιώτη του Κωνσταντίνου (1908-1997).

Ταχιά ταχιά ναι αρχιμηνιά ταχιά ναι αρχή του χρόνου
να τον καλημερίσουμε τούτο το νιο αφέντη
πέντε φορές αφέντεψε και πάλι αφέντης είναι
πέντε κρατούν το μαύρο του και οκτώ το χαλινάρι
και δέκα τον παρακρατούν αφέντη καβαλάρη
καβαλικεύει χαίρεται πεζεύγει καμαρώνει
κι όπου πατήσει ο μαύρος του πηγάδια θεμελιώνει
πηγάδια πετροπήγαδα και αυλές μαρμαρωμένες
σίμα και σίμα το φλουρί και σίμα το λογάδι
και στον αφρό του λογαδιού κοιμάται ο νιος αφέντης
να τον ξυπνήσω με νερό φοβάμαι μην κρυώσει
να τον ξυπνήσω με κρασί φοβάμαι μη μεθύσει
φέρετε μήλα δώδεκα κυδώνια δεκαπέντε
και ένα κλαρί βασιλικό ίσως να τον ξυπνήσω।
Είπαμε δα τ αφέντη μας να πούμε της κυράς μας
Κυρά ψηλή κυρά λιγνή κυρά καμαροφρύδα
κυρά την κόρη σου ζητεί γραμματικός τη θέλει
κι αν είναι και γραμματικός πολλά προικιά γυρεύει
γυρεύει μύλους δώδεκα και με τους μυλωνάδες
γυρεύει αμπέλια ατρύγητα και με τους τρυγητάδες
γυρεύει και τη θάλασσα με όλα της τα καράβια
γυρεύει και τον κυρ βοριά να τα καλαρμενίζει
Είπαμε δα και της κυράς να πούμε και της βάγιας
Άψε βαγίτσα το κερί βαγίτσα το λυχνάρι
να μπεις να βγεις στην κάμαρα να δεις τι θα μας βάλεις
βάλε πανέρι κάστανα πανέρι μοσκοκάρι
και ένα γυαλί καλό κρασί να πιει το παλικάρι
κι από τη γρα την όρνιθα κανένα αβγουλάκι
κι αν είναι κι απ τη γαλανή ας είναι ζευγαράκι
κι από το γέρο πίθαρο καμιά σταλιά λαδάκι
κι από το σακουλάκι σας κανένα δεκαράκι
Κι αν είναι με το θέλημα και με τον ορισμό σας
ανοίξετε την πόρτα σας να μπω στ αρχοντικό σας

ΠΗΓΗ: Χανιώτικα νέα

 

 

Αρχείο Νοτόπουλου 13 Ριζίτικα τραγούδια από την Κάνδανο Σελίνου

 

To ριζίτικο για τη μάχη τού Σταυρού στήν Καντάνο το 1866

Το ριζίτικο αυτό  δημοσιεύτηκε από τον Καστρινάκη Αντώνη και αναφέρεται στη μάχη του Σταυρού στήν Καντάνο το 1866. Όπως πολλοί θα έχετε ακούσει η επανάσταση του 1866 ξεκίνησε από την Κάντανο.Ένα μήνα αργότερα 5000 επαναστάτες την ελευθέρωσαν.

 

Χριστέ και να' σπουν τή φλακή,νά πήδουνα τό κάστρο,

νά πάρω δίπλα τά βουνά νά βγώ στ' Αποπηγάδι,

να ιδώ πώς κάνουν πόλεμο οί γι άντρες τού Σελίνου,

Μονιώτες καί Λιβαδιανοί καί Κουστογερακιώτες

εμπήκαν στά Τζεβρεμιανά κι είς του Σαλή Τζεβρέμη

κι επήραν τή σημαίαν του.

Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα Καντανου

 

https://www.haniotika-nea.gr/protochroniatika-kalanta-kantanoy/

Π.Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης Κάλαντα Κρήτης 2020

 

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς από όλη την Ελλάδα - Διαδραστικός χάρτης

 

Η εκπαιδευτικός πληροφορικής Χριστίνα Κουτελιδά, μέσα σε λίγες ημέρες  με μαθητές από τη Λάρισα συγκέντρωσαν σε ψηφιακό χάρτη παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα κάλαντα απ' όλη την Ελλάδα

Ο διαδραστικός χάρτης με τα κάλαντα 

Τα κάλαντα στην Ελλάδα - Διαδραστικός χάρτης με τα κάλαντα από 25 διαφορετικές περιοχές

 Ο διαδραστικός χάρτης με τα κάλαντα

Πέτρος Γαϊτάνος "Το τραγούδι του Λαζάρου"

https://www.youtube.com/watch?v=9qg0SZSqzwg

Τα κάλαντα του λαζάρου από το Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο Λύκειο Χανίων

Τα κάλαντα του Λαζάρου είναι άγνωστα στην περιοχή μας. Κάθε χρόνο ψάλλονται στα Χανιά  από το Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο Λύκειο Χανίων. Το παρακάτω βίντεο είναι μια προσφορά από τα Χανιώτικα Νέα. Αξίζει να τα ακούσετε

Τα κάλαντα

Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα

Καλήν ημέρα άρχοντες και αν είναι ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερα εν Βηθλεέμ την πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται χαίρει η φύσις όλη.

Εν το σπηλαίο τίκτεται εν φάτνη των αλόγων

ο βασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων.

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το δόξα εν υψίστοις.

Δια τούτο άξιον εστί η των ποιιμένων πίστη.

Εν της Ασίας έρχονται τρεις μάγοι με τα δώρα.

Άστρο λαμπρό τους οδηγεί δίχως να λείψει ώρα.

Εφτάσαν στην Ιερουσαλήμ με πόθο ερωτώσι

που εγεννήθη ο Χριστός να πα να τον ευρώσι.

Δια Χριστόν ως άκουσε ο βασιλευς Ηρώδης

αμέσως εταράχθηκε κι έγινε θηριώδης.

Γιατί πολύ φοβήθηκε δια την βασιλεία

μην του την πάρει ο Χριστός και χάσει την αξία.

Καλεί τους μάγους και ρωτά που ο Χριστός γεννιέται

εν Βηθλεέμ ηξέρουμε ως οι γραφή διηγείται.

Δια να πάει και αυτός για να τον προσκυνήσει

με δόλο νόμισε Θεό πως θα τον αφανίσει.

Φεύγουν οι μάγοι τρέχοντας και τον αστέρα βλέπουν

κι αστέρας εκατέβαινε και με χαρά προστρέχουν.

Εφτάσαν εν σπηλαίω βλέπουν τη Θεοτόκο

και κράτα στην αγγάλη της τον άγιό της τόκο.

Γονατιστά τον προσκυνούν και δώρα του χαρίζουν

σμύρνο χρυσό και λίβανο θεό τον ενθυμίζουν.

Το σμύρνο δε ως άνθρωπο, χρυσό ως βασιλέα

και λίβανο ως Θεό σ όλη την ατμοσφαίρα.

Κι αφού τον επροσκύνησαν ευθύς πάλι μισεύουν

και τον Ηρώδη μελετούν να πάνε για να εύρουν.

 Στο δρόμο που πηγαίνανε άγγελος τους εμποδίζει

άλλην οδόν να πάρετε κι αυτός τους διορίζει.

Άλλος άγγελος τον  Ιωσήφ προστάζει

να πάρει τη Μαρυάμ και τον υιό της εν Αίγυπτο να πορευθεί

γιατί ο Ηρώδης το ζητεί τον τόκο τον δικό της.

Μη βλέποντας ο βασιλεύς τους μάγους να γυρίζουν

διέταξε εν Βηθλεέμ παιδί να μην αφήσουν.

 Όσα παιδιά να εύρουνε από δύο χρονών και κάτω

όλα να τα περάσουνε απ τα σπαθιά τους κάτω .

Χιλιάδες δεκατέσσερις σφάζουν σε μιαν ημέρα

Πλήθος κλαημό και οδυρμό είχε κάθε μητέρα