Η καταστροφή της Καντάνου (3/6/1941) από την Ιωάννα Κανδαράκη

 

Η κούραση της µέρας σφάλισε βαριά τα βλέφαρά µας, οι ταλαιπωρίες των προηγούµενων ηµερών µετά την απόπειρα για το πρώτο κάψιµο του χωριού και την περιπλάνησή µας στον οπίσω ∆ήµο (∆ήµο Αν. Σελίνου) ήταν µια µια δοκιµασία σκληρή που νοµίζαµε ότι τελείωσε, µε την επιστροφή µας το βράδυ στο σπίτι. Αλίµονο όµως, τον βαρύ µας ύπνο έκοψε άγρια µε το πρώτο φως του ήλιου η Γερµανική Λαίλαπα. Άγριες φωνές, διαταγές και ταραχές µεγάλες στην Κάντανο. Στα σπίτια οι Γερµανοί στρατιώτες σπάζουν τις πόρτες και µπαίνουν µέσα κρατώντας δοχεία που έχουν βενζίνη, ρίχνουν παντού και βάζουν φωτιά. Μια γειτόνισσα φωνάζει στους γονείς µου, σηκωθείτε, φύγετε θα καείτε… οι Γερµανοί καίνε το χωριό…

Η μάχη των Φλωρίων και του Φαραγγιού της Καντάνου – Η καταστροφή της Καντάνου από τους Γερμανούς το 1941

 

Η Κάντανος, ιστορική πρωτεύουσα του Δήμου Καντάνου Σελίνου έχει όνομα προελληνικό ή δωρικής προέλευσης και προέρχεται από τη λέξη «Καντανία» που σημαίνει πόλη της νίκης ή από το «Κάντορες» που σημαίνει οι κρατούντες. Πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι μία από τις 100 πόλεις της Κρήτης που αναφέρονται στη δεύτερη ραψωδία του Ομήρου «..τε, πόλεις εὖ ναιετοώσας, ἄλλοι θ᾽ οἳ Κρήτην ἑκατόμπολιν ἀμφενέμοντο" Άκμασε τα Ελληνιστικά, τα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά Χρόνια και αργότερα κατά την Ενετοκρατία και την Τουρκοκρατία.

            Περισσότερο γνωστή είναι στο ευρύ κοινό για την καταστροφή της από τα Γερμανικά στρατεύματα στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, λίγα δε έχουν γραφτεί για τα ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν. Γι αυτά δε, για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι αισθάνομαι την ανάγκη να γράψω το παρόν άρθρο βασιζόμενος σε γραπτές αναφορές της εποχής και στην προφορική παράδοση των προγόνων μας.

Η μάχη στο φαράγγι της Καντάνου μέσα από ιστορικές πηγές

Χρονολόγιο

1. 20-5-1941 Εισβολή Γερμανών στην Κρήτη
2. 22-5-1941  Μάχη στα Κουλουκουθιανά - Βουκολιές
3. 23-5-1941 Μάχη στην Αγριμοκεφάλα και στα Φλώρια
4. 24-5-1941 και 25-5-1941  Μάχη στο φαράγγι της Καντάνου 

Ιστορικές αναφορές

Κωστάκης Γ. (ο πολυβολυτής του φαραγγιού)

 Φραγκιουδάκης Ν.

Μπαλαντίνος Μ. 

Βαρδινογιάννης Β 

 Παυλάκη Σ.

Ο ανέκδοτος κατάλογος των 100 αρχαίων πόλεων της Κρήτης του Στεργίου Σπανάκη

 Ο κατάλογος

Παρέα με την Αριστέα" Κάνδανος!

 

200 τούρκικες λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά και δεν το ξέρουμε

 Γράφει ο συγγραφέας Νίκος Σαραντάκος στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com. Οι λέξεις του καταλόγου είναι 220 αλλά δύο από αυτές (μπόρα και ταπί) δεν έχουν τουρκική προέλευση, επομένως ο κατάλογος κανονικά έχει 218 λέξεις -το άφησα 220 στον τίτλο για να είναι πιο στρογγυλό. Όταν λέμε "τουρκική προέλευση" συνυπολογίζουμε και την απώτερη αραβική ή περσική προέλευση των λέξεων.

1. Αγάς (δεσποτικός-αυταρχικός),
2. Αγιάζι (πρωινό ή νυχτερινό κρύο),
3. Αλάνα (ανοιχτός χώρος),
4. Αλάνι (αλήτης)
5. Γιακάς (περιλαίμιο),

Ιστορικό βιβλίο του Μιχάλη Κατσανεβάκη για την Τουρκοκρατία στην Κρήτη και το Σέλινο

 

Τουρκοκρατία στο Σέλινο

 

Γράφει ο ηγούμενος της Μονής Αγίας Τριάδος των Τζαγκαρόλων, Γρηγόριος Παπαδοπετράκης, το1877, δια την μετά τον Δασκαλογιάννη εποχή : «…. Ιδίως εν Σελίνω έδιδον και με ευχαρίστησιν τας θυγατέρας των εις ισχυρούς τούρκους όπως έχωσι την προστασίας αυτών. Όσοι τολμώντες ηρνούντο το προτεινόμενον συνοικέσιον, ουδέν άλλον όφειλον να περιμένωσι πλέον η τον θάνατον και την αφαίρεσιν όλης των της περιουσίας ομού μετά της κόρης, εις ήν έλεγον οι άρπαγες ότι ανήκε ως πρίξ….Τα γεννηθέντα υπ’ αυτών τέκνα πάντοτε ανήκαν εις την τουρκικήν εθνότητα και θρησκεία. …

Δια τους Σελινιώτες Τούρκους ο ιστορικός Β.Ψιλάκης γράφει :«… Εκείνοι που τας έκαμαν (τις καταστροφές στα Σφακιά) δεν ήταν τόσο οι Αιγύπτιοι και οι Αλβανοί όσο οι εντόπιοι Μουσουλμάνοι και μάλιστα οι Σελινιώται, που είχαν καρδιάν τίγρεως. Αυτούς μετά τους Κισαμίτες ο Αρμοστής του ελυπήθει και τους άφησε ελεύθερους…. Μεγάλο σφάλμα….».

Στο Αζωγυρέ Σελίνου, οι απόγονοι εξωμότη, Καούρηδες, είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος στην περιοχή.Ο Ασίζ Καούρης, τουρκοκρητικός οπλαρχηγός, είχε αιματοκυλίσει την περιοχή, φονεύοντας τον Φραγκιά Γιαννακάκη με τους πέντε γιούς του, ενώ τον βοηθούσαν και έχτιζε τον πύργο του (σπίτι), επειδή δεν ήθελαν να εξισλαμισθούν και τους πέταξε στο ρυάκι της Σισαμιάς.Στον Ασφεντηλέ Σελίνου φόνευσε ο ίδιος τον Μανόλη Ξυλινάκη τους δύο γιούς του και τα γυναικόπαιδα.Στην Αγ. Ειρήνη τον παπά του χωριού Νικόλαο Παναγιωτάκη, κλ πούς.

Ειδικά το διαμέρισμα της Κανδάνου οι ιστορικοί το περιγράφουν σαν σφηκοφωλιά σαν πραγματική κόλαση.

Γράφει ο Σελινιώτης Αντ. Τρακάκης :«ενθυμούμαι έφηβός ακόμη το 1892, ότι εις μίαν τοιαύτην εορτήν καθ’ ήν ώραν οι ημέτεροι είχον στήσει χορόν, εις το μόνον τότε καφενείον (τον ψηλόν καφενέν) του Εμμ. Γλαμπούση, προσήλθε μία ομάς Τούρκων χορευτών και εχόρευσε τους χορούς μας. Εξετέλεσαν ρυθμικώς διαφόρους δισκόλους βηματισμούς (ταλίμια) εις τον πεντοζάλην, οι οποίοι έκαμαν εξερετικήν εντύπωσιν». …

Διάσημος χορευτής υπήρξε ο Σελινιώτης Κρητογιανίτσαρος Χουσεΐν Τζίνης, απόγονος εξισλαμισμένου Ενετού ευγενούς.Η παράδοση διέσωσε πως, όταν χόρευε το πεντοζάλη, ήταν ικανός να κρατά στο δεξί του χέρι, έναν τράγο σφαγμένο, που άλλοι τον έγδερναν.

Συγκλονιστική είναι η ιστορία της παράδοσης του Αρχηγού Σελίνου Κωσταντή Κριγιάρη και του Τουρκοκρητικού παλληκαριού Σελίμ Αγά Φούσκη , κατά την 29 Ιανουαρίου 1869…. Στα Χανιά εν τω μεταξύ είχε μαθευτεί ότι ο Κριάρης δεν προσκύνησε και οι Τούρκοι έγιναν έξαλλοι Ο Κριάρης επικηρύχθει έναντι αδράς αμοιβής και στάλισαν εις αναζήτηση του δύο τάγματα στρατού, η χωροφυλακή και ο Σελίμ Φούσκης Κρητότουρκος οπλαρχηγός, με εκατοντάδες Τουρκοσελινιώτες όπως ο Σαλή Τζεβρέμης, Μεχμέτ Φούσκης και Αχμέτ Χηνίτης, Μουσταφά Μαριολάκης, Αλή Μουράκης, και ο Σεραλάκης και συνέλαβαν τον Ιωάννη Τσίστρη ανεψιό του Αντώνη από το Βαθύρεμα.Αφού απειλήθει δια ραβδισμών ο Τσίστρης είπε ότι οι Παπαντωνάκης και ο Στρ. Καπαρός γνωρίζουν το κρησφύγετο του Κριάρη. …..  Ο Σελίμ Αγάς Φούσκης πήγε στη φάμπρικα, μαζί μ’ ένα άλλο Κρητότουρκο, χωρίς να το πει στους άνδρες του, καθ’ όσον θα κατακομμάτιαζαν τον Κριάρη.Ο Φούσκης πλησιάζον απέναντι από τον Κριάρη εφώναξε: «Παλληκαρήσια καπετάν Κωνσταντή;» «παλληκαρήσια Σελίμ αγά» εφώναξε ο Κριάρης. ….

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ «ΚΡΗΤΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ – ΙΧΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ»

*************************

Οι Κρήτες μουσουλμάνοι του Σελίνου

 

ΔΡΟΥΣΑΝ ΣΤΟ ΣΕΛΙΝΟ

Στον Πρινέ οι Βεργέρηδες,Λούκηδες Μαδάρηδες, Μπεκρήδες Μπιζιργιάννηδες, Ντεμεσούτηδες, Σαντίκηδες, Εζηνάληδες και Αμεταγασήδες, Βεργέρηδες , Ζερβοί , Λουλούδηδες

στα Παρδαλιανά Κακοδικίου οι Τζινάληδες  και οι Αμεταγάδες. Βεντούρηδες, Ομέριδες, Μαϊστρηδες και Τσούκοι.

Στου Καμπανού οι Τρόρηδες, οι Τσούδηδες, και οι Τιμπάδηδες,

στη Σκάφη, οι Τζελαλήδες, οι Τζερίνηδες και οι Αλτζερίνηδες και Εμίν Αγας Βέργερης

στο Ροδοβάνι οι Αργυράκηδες

Αζωγυρές Αζίζ Καούρης

Μονή Ισμαήλ Βεντούρης

στο Αργαστήρι, οι Τζελέκηδες και οι Τζιτζαράπηδες,

εις το Σφακό οι Μπαλούρδηδες, όπως και

στον Αζωγηρέ ο Καούρης ,

Κακοδίκι Ρισβάνης και Τζίναλης

Πελεκάνος Βεκίμ Αγάς και Βεκιαλαγασής

στην Κάνδανο οι Φραγγαλήδες, κλπ.

φωτό : Απογραφή Paslley 1834

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ«ΚΡΗΤΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ – ΙΧΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ»

 

Εσείς ξέρετε πώς λεγόταν το σουβλάκι στην αρχαία Ελλάδα;

 Το πρώτο σουβλάκι πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αρχαία Ελλάδα, καθώς ήταν γνωστό με την ονομασία «οβελίσκος» και η πρώτη αναφορά γίνεται στα Ομηρικά Έπη που αναφέρουν τον Αχιλλέα να ψήνει στη θράκα κομμάτια κρέατος. Εμφανίζεται δε μεταξύ άλλων στα έργα του Αριστοφάνη, του Ξενοφώντος και του Αριστοτέλη. Τότε που ένα έδεσμα που δεν λεγόταν σουβλάκι αλλά είχε την ονομασία «Κάνδαυλος», που περιείχε κομμάτια από κρέας ψητό, τυρί, πίτα και άνηθο και που σερβιριζόταν με ζουμί.ΠΗΓΗ: alfavita.gr

Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

Την 1η Δεκεμβρίου του 1913 η Κρήτη ενσωματώθηκε και επίσημα στο ελληνικό κράτος. Ακριβώς ένα μήνα νωρίτερα (1 Νοεμβρίου 1913), ο σουλτάνος Μεχμέτ ο 5ος είχε παραιτηθεί από κάθε δικαίωμα επικυριαρχίας επί της μεγαλονήσου. Αιώνες αιμάτων και δακρύων στη μαρτυρική Κρήτη έβρισκαν επιτέλους την ιστορική τους δικαίωση. Η επίσημη ανακήρυξη της ένωσης έγινε στα ηλιόλουστα Χανιά την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου 1913, παρουσία του βασιλιά Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, μέσα σε ιδιαίτερα πανηγυρικό κλίμα. 

 

2024 Πας μαγειρεύοντας στην Κάντανο Mέρος Β'

 

2024 Πας μαγειρεύοντας στην Κάντανο

 Μέρος Α

Μέρος Β'

Το ντοκιμαντέρ του ΕΠΑΛ Καντάνου για το Ολοκαύτωμα της Καντάνου

 Το ντοκιμαντέρ του ΕΠΑΛ Καντάνου το οποίο είναι αφιερωμένο στο Ολοκαύτωμα της Καντάνου από τους Γερμανούς κατακτητές κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ευχαριστούμε θερμά τους ανθρώπους που μας άνοιξαν την καρδιά τους και μας αφηγήθηκαν τα βιώματά τους, την Κα Κανδαράκη Ιωάννα, τον κ. Σαρτζετάκη Ανδρέα και την κα. Φιωτάκη Δέσποινα, καθώς και το Chania Film Festival και την δημιουργική του ομάδα, Kostas Kosmadakis, Manolis Levedelis, Κλεοπάτρα Βεργεράκη για το υπέροχο αποτέλεσμα

 

Παυλάκη Σόφη: Η έννοια της «ιστορικής στιγµής» στο Δίκαιο και η επέκταση της ιστορικότητας στο τοπίο στην περίπτωση της Καντάνου Νοµού Χανίων

Το τµήµα µήκους 6.640,00 µ. της επαρχιακής οδού Καντάνου - Χανίων χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικός τόπος, διότι αποτελεί σύνθετο έργο του ανθρώπου και της φύσεως, αποτελούµενο από το ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος τεχνικό έργο του δρόµου των αρχών του 20ού αιώνα, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση χωρίς αλλοιώσεις και επεµβάσεις και το εξαιρετικού φυσικού κάλλους φαράγγι, το οποίο
διασώζει την ιστορική µνήµη της περιοχής και αποτελεί µοναδική µαρτυρία για την καταστροφή της Κανδάνου από τους Ναζί κατά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο και την ηρωική αντίσταση του Κρητικού λαού
στη γερµανική κατοχή. Το άρθρο της κ. Παυλάκη

Tοποθέτηση της προτομής του οπλαρχηγού Σελίνου Ιάκωβου Κουμή στην πλατεία 1866

 

Αποδόθηκε από τη Δημοτική Αρχή Χανίων η οφειλόμενη τιμή στον ένδοξο Αρχηγό Σελίνου Ιάκωβο Κουμή με την τοποθέτηση της προτομής του στην πλατεία 1866 στο κέντρο των Χανίων. Η δράση του οπλαρχηγού, η οποία επεκτάθηκε και πέραν της Κρήτης, αποτελεί μέχρι και σήμερα πεδίο ιστορικής έρευνας και μελέτης, με πλέον πρόσφατη την εργασία της ιστορικού κας Στέλλας Αλιγιζάκη η οποία δημοσιεύθηκε στην ετήσια έκδοση 2023 του Δήμου Χανίων "Εν Χανίοις''.Το γλυπτό έχει φιλοτεχνηθεί από τον γλύπτη Αντώνη Παυλάκη και τις προσεχείς ημέρες θα γίνουν τα επίσημα αποκαλυπτήριά του

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Κονταδάς: «Θα κάνω ό,τι χρειαστεί για να παραμείνει το αστυνομικό τμήμα στην Κάντανο»

Συνέντευξη τύπου της 2-8-2017 στα Χανιά από τον  τέως Δήμαρχο και Πρόεδρο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Καντάνου Κ. Κωνσταντίνο Κονταδά με θέμα την κατάργηση του αστυνομικού τμήματος από την Κάντανο και την μεταφορά του στην Παλαιοχώρα.

 

Μαρία Ευθυμίου - "Κεντρικά σημεία της Ιστορίας του Ελληνισμού"

 

Μαγειρεύοντας στην Κάντανο 2

 

Η Μάχη της Κρήτης (Αφιέρωμα)

Η πέρα από κάθε προσδοκία ηρωική αντίσταση των Κρητικών και των συμμάχων είχε ως αποτέλεσμα να καθυστερήσει σημαντικά η κατάληψη του νησιού και η προέλαση των στρατευμάτων του Χίτλερ, ενώ χάθηκαν για τους Γερμανούς πολύτιμες δυνάμεις και στρατιωτικό υλικό.

Για το έπος του Κρητικού λαού έχουν γραφεί και έχουν ακουστεί πολλά. Άλλωστε μια απλή περιήγηση στο νησί «μαρτυρά» και τον τρόπο που οι Κρητικοί αντιστάθηκαν. Χωριά όπως η Κάνδανος, τα Ανώγεια και η Βιάννος καταστράφηκαν ολοσχερώς από τα ναζιστικά στρατεύματα, ενώ σε κάθε γωνιά του νησιού υπάρχουν μνημεία που μας παραπέμπουν στα γεγονότα εκείνης της εποχής. Το ιστορικό της μάχης από την ημέρα της επίθεσης μέχρι και την κατάληψη του νησιού περιγράφει και το έπος της αντίστασης.